COMPARTIR

Breve historia de Abelardo de Berredo

Teño a firme convicción de que lembrar a historia e divulgala son actos de xustiza. Cómpre saber as vicisitudes que pasaron noutrora algunhas persoas para valorar o que hoxe temos e saber actuar. Por isto quero contarvos un pequeno relato: trata dun mendigo que percorreu as terras do centro de Galicia facendo proezas de cálculo aínda sendo analfabeto, algo autista e vivindo na miseria. Chamábase Abelardo Mosquera, aínda que todo o mundo o coñecía como Abelardo de Berredo, por ser natural desta aldea de Agolada, lugar onde naceu hai cen anos. As súas andanzas aconteceron na época da posguerra e duraron ata que finou, o día do Pilar de 1985.

Abelardo era un homiño groufo e baixo, andaría polo metro e medio de estatura ou algo máis porque andaba cangado. Do papo pendurábanlle media ducia de vinchas xigantes, hipnóticas, semellantes a tetos. Os seus ollos miúdos, de mirada intensa, parecían escáneres escrutadores do pensamento. De aspecto arrepiante, coma o chepudo de Notre Dame, os que daquela eramos nenos tiñámoslle medo. Un temor infundado porque Abelardo nunca molestaba. Incluso debía ter arrepío da súa propia imaxe xa que non quería mirarse no espello. Como facía para afeitarse coa navalla sen cortar as verrugas?

Camiñaba ao estilo Chaplin, armado cun caxato ou un paraugas. Sempre termaba da mesma roupa: un pantalón de pana, unha gabardina que escondía un número indeterminado de chaquetas, camisas e camisetas, e un pasamontañas. Abelardo dicía que o que torna o frío, torna a calor, frase que quedou na memoria colectiva da comarca. Naquela escura época da posguerra, deambulaba polas terras do Deza, Abeancos e A Ulloa, pedindo esmola polas feiras e descansando á raxeira nos palleiros. Andaba sempre polos mesmos camiños por se algún veciño paraba a recollelo.

Enchía os petos, mangas e calcetíns coas esmolas que recibía. Cando o vías de volta da feira, o seu corpo arrombaba o dobre pola cantidade de pan, chourizos e touciño que escondía entre os farrapos. Dióxenes, ao seu carón, era un desbaldidor. Cando xa non puido defenderse só, os veciños de Berredo trazaron de coidalo e limpáronlle a casa. Sacaron sete tractores de lixo. Toda a vivenda estaba ocupada ata a cima con roupa, zapatos, botellas... salvo un corredor por onde pasaba para o cuarto. Rexistráronlle a roupa antes de queimala e atoparon moitos cartos escondidos. Ese diñeiro serviu para que Carme do Almacén e Xosefa coidasen del durante tres ou catro anos, ata que morreu. No lugar onde se queimou o refugallo seguen aparecendo pesetas, pesos e perras chicas.

Abelardo foi fillo de nai solteira e, seica, dun garda civil. Ela chamábase Filomena. Estaba no mundo só con Abelardo e non tiña nin familia, nin leiras, nin animais, nin nada. Tantas luces tiña Filomena coma a caseta onde vivía. Unha tella de cristal abondaba para iluminar a cociña de lareira e un cuartucho. O fume deixaba a súa pegada en todo, ata na raiola que traspasaba cara dentro. 

Aberlardo non estimaba a Filomena. Tanto receaba da nai que non comía do que cociñaba. Facía unha comida ao día a base de patacas pouco cocidas con cebola, e algo de carne. Tamén era moi amigo das lambonadas. Vivía solteiro, defendíase só e non lle gustaba que o relacionaran con mozas feas. Sempre atopaba outra peor que atribuírlle ao interlocutor: Pa ti, Lidia a do Ferraduras, lle dicía un. E pa ti, pa ti, pa ti... Escarnaunción da Vacariza, contestaba.

Dise que era desconfiado e de mal xenio, ben seguro polo maltrato recibido. Nunha ocasión, un veciño meteu uns croios no saco doutro vagabundo, o Campechano, que andaba a pedir esmola por Berredo. Como Abelardo andaba por alí, o veciño chamouno para que lle axudara a levar aquel saco, pois tiña outras cousas entre mans... Abelardo, mal que ben, botouno ao lombo e arrincou medio escangallado. De seguida apareceu o Campechano a berros pola estrada, pensando que lle escapaban co botín. A pouco estiveron de chegar ás mans pola vileza do veciño. E Abelardo maldicía: Dios che dea tantos fillos coma raios ten o sol e un ferrado de trigho para mantelos! ou Oghallá traghes un paraughas atravesado pola boca e o caghes aberto polo cu!.

Aquel home merecía outro respecto. Non facía mal a ninguén. Chegaba aos sitios dicindo: E non terás algho pa min por aí?. Abondáballe un prato de cachelos, algo de atención e listo. Tan cumprido coma desconfiado, non deixaba que lle gardasen a roupa nin aceptaba cambiarse cando viña enchoupado dun temporal.

Porén, Abelardo era un xenio, un savant. Nun só día que foi á escola aprendeu dúas cousas: as vogais, que el chamaba as letras de Cristo e as catro regras, ou sexa, as operacións aritméticas elementais, as regras de Cristo. Parecía coma se Deus compensase tanta desgraza cunha mente prodixiosa. Calculaba instantaneamente os minutos e segundos que vivira unha persoa, o día da semana que cadraba unha data calquera e tamén respondía detalladamente do que pasara na comarca en tal ou cal ocasión aínda sendo moitos os anos transcorridos. A xente xogaba con el a ver se atinaba cousas... e despois viña a esmola. Non fallaba. No ano 1974, Xosé Vázquez Pintor retratouno así no seu libro De ida e volta:  

"Vostede -viaxeiro sen fronteiras- nasceu nun sábado, vintesete de maio do ano..., e xa conta novecentosoncemillosdouscentosnoventaeseismil segundos de atraso na suma dos días. ¡Ah!, e o dez de xaneiro do ano vinte cadrou a luns; e o mellor ano da festa nas Trabancas foi o do corenta e oito; e dende Artoño á Agolada, pasando polo Coteimil hai unha lonxanza en millóns de reás que suman moitos cartos de marisantísma."

Analfabeto como era, repartía o correo polas casas de Berredo e Artoño sen equivocarse. Como o facía? Se vivise actualmente, sairía nos medios de comunicación acotío, faríanlle entrevistas e seguro que habería vídeos na Internet mostrando as súas habilidades. Como sería este home nos mundos de hoxe? 

O único que vos podo achegar é a complexidade do cálculo do día da semana en que cadra unha data. Animádevos a facer as contas que Abelardo resolvía nun santiamén!

Imos supoñer unha data calquera: 20 de febreiro de 1974. Que día da semana foi?

O proceso matemático emprega unha técnica coñecida como cálculo de congruencias mediante aritmética modular. Consiste en deducir os restos dalgunhas divisións e operar con eles. Explicarei o proceso en cinco etapas:

1.- Considerando que a data se atopa na centuria que vai dende 1900 a 1999, debemos anotar +1 na memoria. Se a data estivese entre 2000 e 2099 non anotariamos nada.

2.- Collemos agora o ano con dúas cifras, ou sexa, 74. 

2.1.- Ao dividir este número entre catro obtemos 18 de cociente. Dividimos 18 entre sete, que dá 4 unidades de resto (sempre dividiremos primeiro entre catro e despois entre sete e recolleremos o resto).

2.2.- Agora sumamos esas 4 unidades a 74. A continuación dividimos 78 entre sete para obter de resto +1. Apuntamos este +1 na memoria. 

3.- Anotamos o residuo correspondente ao mes. Nesta ocasión collemos +2 por ser febreiro dun ano común, tal como figura na seguinte lista:

4.- Dividimos o día 20 entre 7, co que obtemos de resto +6 unidades, número que debemos reservar.

5.- O resultado final obtémolo despois de sumar todas as cantidades anotadas: +1 +1 +2 +6 = 10. Ao dividir 10 entre 7 obtemos +3 unidades de resto. Logo, o día 20 de febreiro de 1974 cadrou a mércores, o terceiro día da semana.

Non comprendo como Abelardo podía contar tan rápido e memorizar tantos resultados en segundos. Sen dúbida, tiña unha mente privilexiada libre de fallos. Era un humilde xenio que nunca reclamou o éxito que merecía. Mágoa que non souberan apreciar o talento deste home os listos da época!